Kvartað var yfir úrskurði úrskurðarnefndar um sanngirnisbætur sem staðfesti ákvörðun sýslumannsins á Norðurlandi eystra um að vísa frá kröfu um sanngirnisbætur.
Í úrskurði nefndarinnar kom fram að krafan hefði borist níu árum of seint. Taldi umboðsmaður ekki forsendur til að gera athugasemdir við að krafan hefði borist utan lögmælts kröfulýsingarfrests og ekki yrði séð á hvaða lagagrundvelli hefði verið heimilt að víkja frá því.
Umboðsmaður lauk málinu með bréfi 24. janúar 2024.
Vísað er til kvörtunar yðar 14. nóvember 2023 sem beint er að úrskurðarnefnd um sanngirnisbætur vegna úrskurðar nefndarinnar 12. október þess árs í máli nr. 2/2023. Með úrskurði nefndarinnar var staðfest ákvörðun sýslumannsins á Norðurlandi eystra 20. júní 2022 um frávísun kröfu yðar um sanngirnisbætur. Í tilefni af kvörtun yðar var úrskurðarnefndinni ritað bréf 19. desember 2023 þar sem þess var óskað að umboðsmanni yrðu afhent afrit af gögnum málsins. Svör nefndarinnar bárust 4. janúar sl.
Í úrskurði úrskurðarnefndarinnar var lagt til grundvallar að krafa yðar um bætur hefði borist sýslumanninum á Norðurlandi 25. janúar 2022, en frestur til að lýsa kröfu á grundvelli 3. mgr. 5. gr. laga nr. 47/2010, sem áður fjölluðu um sanngirnisbætur fyrir misgjörðir á stofnunum eða heimilum sem féllu undir lög nr. 26/2007 (sbr. nú lög um sanngirnisbætur fyrir misgjörðir á stofnunum fyrir fötluð börn og bera sama númer) hefði runnið út 20. desember 2012. Hefði krafa yðar um sanngirnisbætur því komið fram utan lögmælts kröfulýsingarfrests.
Eftir að hafa kynnt mér úrskurð nefndarinnar og fyrirliggjandi gögn tel ég mig ekki hafa forsendur til að gera athugasemdir við niðurstöðu nefndarinnar um að krafa yðar hafi borist utan lögmælts kröfulýsingarfrests. Þá verður ekki séð á hvaða lagagrundvelli úrskurðarnefndinni hefði verið heimilt að víkja frá hinum lögmælta fresti. Er þá horft til þess að í 3. mgr. 5. gr. laga nr. 47/2010 segir að sé kröfu ekki lýst innan kröfulýsingarfrests falli hún niður. Aðeins megi víkja frá þessu ef sýnt þykir að þeim sem lýsir kröfu var það ekki unnt fyrr eða önnur veigamikil rök mæla með því en sú undanþága fellur niður að liðnum tveimur árum frá því að frestinum lauk. Þá tel ég ekki ástæðu til að gera athugasemdir við þær ályktanir sem nefndin dregur af dómi Hæstaréttar 17. desember 2015 í máli nr. 168/2015.
Ég læt þess þó getið að í samráðsgátt íslenskra stjórnvalda er að finna drög að frumvarpi um sanngirnisbætur sem birt voru 2. desember 2022. Þar kemur fram að fyrirhugað sé að setja heildarlög um sanngirnisbætur þar sem einstaklingar sem orðið hafa fyrir varanlegum skaða sem ekki fæst bættur á annan hátt vegna illrar meðferðar eða ofbeldis sem þeir hafa orðið fyrir vegna athafna eða athafnaleysis opinberra aðila hjá stofnunum ríkisins eða sveitarfélaga eða af hálfu einkaaðila á grundvelli ákvörðunar eða samnings við opinberan aðila eða samkvæmt opinberu leyfi samkvæmt lögum eiga rétt til greiðslu sanngirnisbóta. Umrætt frumvarp hefur ekki verið lagt fyrir Alþingi en drög að því má nálgast á vefslóðinni www.samradsgatt.island.is.
Með hliðsjón af framangreindu lýk ég athugun minni á kvörtun yðar með vísan til 1. mgr. 10. gr. laga nr. 85/1997.