Kvartað var yfir ummælum forsætisráðherra og skorti á samráði ríkisstjórnar við almenning í tengslum við málefni Ísraels og Palestínu.
Það er ekki hlutverk umboðsmanns að hafa eftirlit með opinberri framgöngu þingmanna og meðferð þeirra á skyldum sínum sem þjóðkjörinna fulltrúa. Jafnframt fellur það almennt utan við hlutverk umboðsmanns að lögum að taka afstöðu til athafna, eða eftir atvikum athafnaleysis, ráðherra sem einungis verða talin þáttur eða liður í stjórnmálastarfi eða störfum Alþingis. Þar sem kvörtunin beindist fyrst og fremst að atriðum sem lúta að pólitískri stefnumótun ríkisstjórnarinnar lét umboðsmaður athugun sinni lokið.
Umboðsmaður lauk málinu með bréfi 25. janúar 2024.
Vísað er til kvörtunar yðar 23. janúar sl. sem beinist að ríkisstjórn Íslands og Alþingi. Lýtur kvörtunin annars vegar að tilgreindum ummælum Katrínar Jakobsdóttur, forsætisráðherra, í fjölmiðlum 22. janúar sl. Þá verður ráðið að kvörtunin lúti að skorti á samráði ríkisstjórnar við almenning í tengslum við málefni Ísraels og Palestínu. Segir í kvörtuninni að svo lengi sem Ísland eigi í stjórnmálasambandi við Ísrael virði ríkisstjórnin skoðanir almennings að vettugi.
Í tilefni af framangreindu er rétt að taka fram að hlutverk umboðsmanns Alþingis er að hafa í umboði Alþingis eftirlit með stjórnsýslu ríkis og sveitarfélaga á þann hátt sem nánar greinir í lögum og tryggja rétt borgaranna gagnvart stjórnvöldum landsins, sbr. 1. mgr. 2. gr. laga nr. 85/1997, um umboðsmann Alþingis. Í lögunum er gengið út frá því að meginviðfangsefni umboðsmanns sé að taka við kvörtunum frá borgurunum og láta þeim í té álit um það hvort stjórnvöld hafi leyst með réttum hætti úr máli þeirra. Í a-lið 4. mgr. 3. gr. laga nr. 85/1997 kemur jafnframt fram að starfssvið umboðsmanns taki ekki til starfa Alþingis og stofnana þess. Ákvæðið hefur m.a. verið skilið á þann veg að það sé ekki hlutverk umboðsmanns að hafa eftirlit með opinberri framgöngu þingmanna og meðferð þeirra á skyldum sínum sem þjóðkjörinna fulltrúa. Jafnframt fellur það almennt utan við hlutverk umboðsmanns að lögum að taka afstöðu til athafna, eða eftir atvikum athafnaleysis, ráðherra sem einungis verða talin þáttur eða liður í stjórnmálastarfi eða störfum Alþingis.
Þá er tekið fram í 2. mgr. 4. gr. laganna að hver sá sem telur sig hafa verið beittan rangsleitni af hálfu einhvers aðila sem eftirlit umboðsmanns tekur til geti kvartað af því tilefni til umboðsmanns. Í samræmi við þetta er það almennt skilyrði fyrir því að aðili geti kvartað til umboðsmanns að kvörtunin varði tiltekna ákvörðun, athöfn eða athafnaleysi sem beinist að eða hafi að öðru leyti áhrif á hagsmuni þess sem kvartar. Það er hins vegar ekki hlutverk umboðsmanns að láta fólki í té almennar lögfræðilegar álitsgerðir eða svara almennum spurningum varðandi tiltekin málefni eða réttarsvið.
Þar sem kvörtun yðar beinist fyrst og fremst að atriðum sem lúta að pólitískri stefnumótun ríkisstjórnarinnar, en það fellur samkvæmt framangreindu utan starfssviðs umboðsmanns Alþingis að fjalla um slík mál, læt ég athugun minni vegna kvörtunarinnar lokið með vísan til 1. mgr. 10. gr. laga nr. 85/1997, um umboðsmann Alþingis.