Svör við erindum. Aðgangur að gögnum.

(Mál nr. 5997/2010)

A kvartaði yfir því að erindum sínum til Fasteignaskrár Íslands, nú Þjóðskrár Íslands, um aðgang að gögnum hefði ekki verið svarað. Um var að ræða tölvubréf til stjórnarformanns stofnunarinnar, dags. 21. desember 2009, ítrekað með tölvubréfi dags. 20. febrúar 2010. Fasteignaskrá var send fyrirspurn vegna málsins sem var ítrekuð fjórum sinnum án þess að svör bærust. Umboðsmaður ritaði því innanríkisráðherra bréf með vísan til þess að Þjóðskrá starfaði á ábyrgð innanríkisráðuneytisins og undir umsjón þess og óskaði þess að sér yrðu sendar frekari upplýsingar um hvað liði afgreiðslu á erindi A og jafnframt skýringar á töfum á afgreiðslunni. Í framhaldi af því barst svar frá Þjóðskrá Íslands þar sem fram kom að erindinu hefði nú verið svarað. Þá barst svarbréf innanríkisráðuneytisins þar sem fram kom með hvaða hætti ráðuneytið brást við erindi umboðsmanns til ráðherra vegna málsins. Í ljósi þess leit umboðsmaður svo á að A hefði nú fengið leiðréttingu máls síns og lauk umfjöllun sinni um kvörtun hans, með bréfi dags. 17. maí 2011, með vísan til a-liðar 2. mgr. 10. gr. laga nr. 85/1997.

Umboðsmaður ákvað þó að rita Þjóðskrá Íslands bréf þar sem hann kom á framfæri athugasemdum við stjórnsýslu stofnunarinnar í máli A. Þar kom fram að þrátt fyrir ákvæði 1. mgr. 11. gr. upplýsingalaga nr. 50/1996 hefði erindi A ekki verið svarað fyrr en 16 mánuðum eftir að hann lagði það fram, án þess að séð yrði að málið hefði verið mikið umfangs eða flókið úrlausnar. Þá lágu ekki fyrir í gögnum málsins upplýsingar um að A hefði verið skýrt frá ástæðum tafa á afgreiðslu málsins eða veittar upplýsingar um hvenær ákvörðunar væri að vænta, sbr. 1. mgr. 11. gr. upplýsingalaga og 3. mgr. 9. gr. stjórnsýslulaga. Umboðsmaður taldi veittar skýringar á töfum málsins, þ.e að skort hefði á skýrleika um hver hefði talist ábyrgðarmaður þess, óviðunandi og tók fram að gera yrði þá kröfu að stjórnvöld höguðu innra skipulagi og verkferlum með þeim hætti að tryggt væri að erindi borgaranna fengju sem skjótasta afgreiðslu, að uppfylltum öðrum kröfum sem gerðar væru í lögum. Umboðsmaður benti á hefði verið óljóst á hvers verksviði málið var hefði forstöðumanni borið að taka af skarið um það, sbr. 2. mgr. 38. gr. laga nr. 70/1996, og minnti í því sambandi einnig á 14. gr. laga nr. 70/1996. Í ljósi upplýsinga í bréfi innanríkisráðuneytisins um fyrirhugaðar umbætur taldi umboðsmaður ekki ástæðu til að aðhafast frekar í málinu en lagði áherslu á mikilvægi þess að tekin yrði afstaða til þess við fyrsta tækifæri þegar erindi bærist í hvaða farveg rétt væri að beina því, að fyrir lægi með skýrum hætti hver bæri ábyrgð á afgreiðslu máls og hver ætti að hafa eftirlit með því að starfsmenn færu að viðmiðum um tímamörk á afgreiðslu mála. Umboðsmaður kom því þeirri ábendingu á framfæri við Þjóðskrá Íslands að setja sér hið fyrsta viðmiðanir og/eða verklagsreglur um þessi atriði, hefði það ekki þegar verið gert. Umboðsmaður taldi að lokum ótvírætt að sá dráttur sem varð á því að Fasteignaskrá Íslands, síðar Þjóðskrá Íslands, svaraði fyrirspurnarbréfum embættisins í tilefni af málinu hefði ekki samrýmst þeim sjónarmiðum sem lög um umboðsmann Alþingis byggðust á og mæltist til þess að þegar yrðu gerðar ráðstafanir til að tryggja að dráttur af þessu tagi endurtæki sig ekki.

Í ljósi aðkomu innanríkisráðuneytisins að málinu á grundvelli yfirstjórnunar- og eftirlitsheimilda ráðherra sendi umboðsmaður innanríkisráðherra afrit af bréfi sínu til Þjóðskrár Íslansd. Í bréfi til innanríkisráðherra vegna málsins og annarra kvartana sem beindust að Þjóðskrá Íslands lagði umboðsmaður á það áherslu að ráðuneytið fullvissaði sig um að fyrirætlanir Þjóðskrár Íslands um vandaðri starfshætti gengju eftir og gripi til frekari aðgerða ef þurfa þætti. Þá óskaði umboðsmaður þess að verða upplýstur um frekari samskipti ráðuneytisins við stofnunina vegna málsins og framvindu þeirra umbóta sem boðaðar hefðu verið í starfi stofnunarinnar. (Sjá einnig mál nr. 6272/2011 og 6295/2011)