Bréf

Vísað er til kvörtunar yðar, fyrir hönd A, sem barst 1. júlí sl., yfir málsmeðferð úrskurðarnefndar velferðarmála í máli nr. 182/2021 sem er til meðferðar hjá nefndinni og varðar ákvörðun barnaverndarnefndar Reykjavíkur um umgengni móður og barns. Í kvörtuninni kemur fram að umbjóðandi yðar telji úrskurðarnefndina draga taum barnaverndarnefndarinnar við vinnslu kærunnar, sérstaklega hvað varði málshraða og fresti, og draga megi hlutleysi hennar í efa. Um sé að ræða sérstaklega viðkvæma hagsmuni þriggja ára barns og móður hennar þar sem umgengni þeirra sé afar lítil.

Kvörtuninni fylgdi afrit af tölvubréfasamskiptum yðar við starfsmann úrskurðarnefndar velferðarmála. Samkvæmt framangreindum gögnum óskuðuð þér í tölvubréfi 18. maí og 15. júní sl. upplýsinga um stöðu málsins hjá nefndinni. Tölvubréfum yðar var svarað samdægurs af starfsmanni úrskurðarnefndarinnar þar sem vísað er til þess að ekki hafi borist svör frá barnaverndarnefndinni. Starfsmaður úrskurðarnefndarinnar hafi ítrekað álitsumleitanina en barnavernd Reykjavíkur hafi vísað til þess að „Covid, heimavinna og gífurleg aukning málafjölda [hafi] seinkað allri vinnslu hjá stofnuninni þetta árið og [það stefni] í met málafjölda á öllum sviðum hjá nefndinni“. Þá hafi starfsmaðurinn brugðist við fyrirspurn yðar um málið 15. júní sl. á þá leið að barnaverndarnefnd gerði ekki frekari athugasemdir vegna málsins.

Í upphafi tek ég fram að almennt er ekki gert ráð fyrir að umboðsmaður hafi afskipti af máli fyrr en stjórnvöld hafa lokið umfjöllun sinni um það, sbr. 3. mgr. 6. gr. laga nr. 85/1997, um umboðsmann Alþingis. Þegar kvartanir berast vegna tafa á afgreiðslu mála er þó lagt mat á hvort tilefni sé til að spyrjast fyrir um hjá stjórnvaldinu hvað líði afgreiðslu viðkomandi máls. Í flestum slíkum tilvikum bregst stjórnvaldið við og afgreiðir málið eða gefur skýringar á því hvað hefur valdið töfum og hvenær ráðgert er að afgreiða málið. Vegna fyrrnefnds áskilnaðar 3. mgr. 6. gr. laga nr. 85/1997 hefur umboðsmaður hins vegar gætt varfærni við að taka afstöðu til málsmeðferðar stjórnvalds eða þeirra samskipta sem þar liggja fyrir í máli sem er enn til meðferðar, þ.m.t. hvort málshraði viðkomandi stjórnvalds samrýmist málshraðareglum stjórnsýsluréttarins. Athugun mín á kvörtun yðar hefur því lotið að því hvort rétt sé að óska sérstaklega eftir upplýsingum um hvað líði meðferð og afgreiðslu málsins.

Ein af þeim óskráðu meginreglum sem ber að fylgja í stjórnsýslunni er að ákvarðanir í málum skuli teknar svo fljótt sem unnt er. Til að stuðla að því að mál taki sem skemmstan tíma í afgreiðslu er kveðið á um í 2. mgr. 9. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 að leita skuli umsagnar við fyrsta hentugleika og ef leita þurfi eftir fleiri en einni umsögn skuli það gert samtímis þegar því verður við komið. Samkvæmt ákvæðinu skal stjórnvald tiltaka fyrir hvaða tíma óskað er eftir að álitsgjafi láti í té umsögn sína. Líði þessi frestur án þess að umsögn álitsgjafa berist verður stjórnvaldið að ganga eftir henni með ítrekun og í framhaldi af því að grípa til eðlilegra ráðstafana til þess að knýja fram hina lögboðnu umsögn. Í þessu sambandi þarf að hafa í huga að álitsumleitan er almennt veigamikill þáttur í undirbúningi ákvörðunar og því hefur yfirleitt verið talið að vanræksla á því að leita lögbundinnar umsagnar geti talist verulegur annmarki og eftir atvikum leitt til ógildingar ákvörðunar. Í þessu sambandi bendi ég jafnframt á að barnaverndarnefnd er aðili máls fyrir úrskurðarnefnd, sbr. 2. mgr. 52. gr. barnaverndarlaga nr. 80/2002.

Af gögnum sem fylgdu kvörtuninni verður ekki annað ráðið en að úrskurðarnefndin hafi í bréfi til barnaverndar Reykjavíkur 13. apríl sl. veitt barnaverndarnefndinni tiltekinn frest til að láta í té umsögn sína. Þar sem umsögnin barst ekki innan þeirra tímamarka hafi hún verið ítrekuð og málinu fylgt eftir af hálfu nefndarinnar. Þá hafi barnaverndarnefndin upplýst að hún hygðist ekki gera frekari athugasemdir. Í tölvubréfi frá úrskurðarnefnd velferðarmála 5. ágúst sl. kemur fram að málið sé í efnismeðferð og stefnt sé að því að taka það fyrir í nefndinni í ágústlok. Því verður ekki annað ráðið en að mál umbjóðanda yðar sé í farvegi og virkri vinnslu hjá úrskurðarnefndinni þótt niðurstaða í málinu liggi ekki fyrir.

Með hliðsjón af framangreindu tel ég ekki tilefni til að taka kvörtunar yðar til nánari athugunar að svo stöddu. Ég læt því máli þessu lokið af minni hálfu með vísan til 1. mgr. 10. gr. laga nr. 85/1997, um umboðsmann Alþingis. Ég tek hins vegar fram að ef fyrirætlun nefndarinnar um afgreiðslu málsins gengur ekki eftir getur umbjóðandi yðar eða þér fyrir hans hönd leitað til umboðsmanns með kvörtun þar að lútandi og verður þá lagt mat á að hvaða marki hún getur komið til athugunar. Ef umbjóðandi yðar telur sig beittan rangsleitni að fenginni niðurstöðu úrskurðarnefndarinnar getur hún, eða þér fyrir hennar hönd jafnframt leitað til umboðsmanns með kvörtun þar að lútandi, þ.m.t. vegna endanlegs afgreiðslutíma nefndarinnar sem þá liggur fyrir.