Kvartað var yfir ákvörðun Tryggingastofnunar um að synja umsókn um örorku á þeim grundvelli að endurhæfing hefði ekki verið fullreynd.
Þar sem ákvörðunin hafði ekki verið kærð til úrskurðarnefndar velferðarmála sem æðra stjórnvalds og kæruleið þannig tæmd voru ekki forsendur til að umboðsmaður fjallaði um kvörtunina að svo stöddu. Þar sem ljóst var að þriggja mánaða kærufrestur til nefndarinnar væri liðinn veitti hann viðkomandi leiðbeiningar þar að lútandi.
Umboðsmaður lauk málinu með bréfi, dags. 24. nóvember 2021, sem hljóðar svo:
Vísað er til kvörtunar yðar frá 12. nóvember sl. sem lýtur að ákvörðun Tryggingastofnunar frá 9. febrúar sl. um að synja umsókn yðar um örorku á þeim grundvelli að endurhæfing hafi ekki verið fullreynd.
Samkvæmt 13. gr. laga nr. 100/2007, um almannatryggingar, er heimilt að kæra framangreinda ákvörðun Tryggingastofnunar til úrskurðarnefndar velferðarmála innan þriggja mánaða frá því að tilkynnt var um hana. Ástæða þess að ég bendi yður á framangreint lagaákvæði er sú að í 3. mgr. 6. gr. laga nr. 85/1997, um umboðsmann Alþingis, er kveðið á um að megi skjóta máli til æðra stjórnvalds sé ekki unnt að kvarta til umboðsmanns Alþingis fyrr en æðra stjórnvald hefur fellt úrskurð sinn í málinu. Ákvæði þetta er byggt á því sjónarmiði að stjórnvöld skuli fyrst fá tækifæri til að leiðrétta ákvarðanir, sem hugsanlega eru rangar, áður en leitað er til aðila utan stjórnkerfis þeirra með kvörtun. Þar sem fyrir liggur að þér hafið ekki kært framangreinda ákvörðun til úrskurðarnefndar velferðarmála, líkt og kom fram í símtali yðar við starfsmann minn 22. nóvember sl., eru ekki skilyrði að lögum til að taka kvörtun yðar til frekari meðferðar.
Í tilefni af því að ljóst er að þriggja mánaða kærufrestur 13. gr. laga nr. 100/2007 er nú liðinn tel ég rétt að benda yður á að í 28. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 er fjallað um það þegar kæra berst að liðnum kærufresti. Þannig segir í 1. mgr. 28. gr. að hafi kæra borist að liðnum kærufresti skuli vísa henni frá, nema afsakanlegt verði talið að kæran hafi ekki borist fyrr, sbr. 1. tölul. 1. mgr., eða veigamiklar ástæður mæla með því að kæran verði tekin til meðferðar, sbr. 2. tölul. sömu málsgreinar. Kæru skal þó ekki sinnt ef meira en ár er liðið frá því að ákvörðun var tilkynnt aðila, sbr. 2. mgr. 28. gr. stjórnsýslulaga. Þér getið þannig freistað þess að bera málið undir úrskurðarnefnd velferðarmála þó kærufrestur samkvæmt lögum nr. 100/2007 sé liðinn ef þér teljið að þessum skilyrðum sé fullnægt. Með þessari ábendingu hefur þó engin afstaða verið tekin til þess hver ættu að vera viðbrögð nefndarinnar við slíkri beiðni.
Með vísan til framangreinds lýk ég umfjöllun minni um erindi yðar, sbr. 1. mgr. 10. gr. laga nr. 85/1997. Farið þér þá leið að freista þess að bera ákvörðun Tryggingastofnunar undir úrskurðarnefnd velferðarmála og teljið yður beitta rangsleitni að fenginni niðurstöðu hennar getið þér leitað til mín að nýju með kvörtun þar að lútandi.