Eignir ríkisins. Starfssvið umboðsmanns Alþingis. Skilyrði þess að kvörtun verði tekin til meðferðar.

(Mál nr. 11657/2022)

Kvartað var yfir fjármála- og efnahagsráðuneytinu og Bankasýslu ríkisins vegna sölu á eignarhlut íslenska ríkisins í Íslandsbanka í mars 2022. Einnig voru gerðar athugasemdir við störf Alþingis.

Ekki varð ráðið af kvörtuninni að hún varðaði beinlínis hagsmuni viðkomandi eða réttindi umfram aðra og því ekki forsendur til að taka erindið til nánari athugunar sem kvörtun. Þá taldi umboðsmaður ekki rétt, að svo stöddu, að taka málefni tengd umræddri sölu upp að eigin frumkvæði. Ríkisendurskoðun hefði fallist á beiðni fjármála- og efnahagsráðuneytisins um að gera úttekt á útboðinu. Þá hefði fjármálaeftirlit Seðlabanka Íslands hafið rannsókn á tilgreindum þáttum sölunnar og ennfremur hefði komið fram í fjölmiðlum að Alþingi kynni sjálft að hlutast til um rannsókn málsins með skipun sérstakrar rannsóknarnefndar þegar úttekt Ríkisendurskoðunar lægi fyrir.

Hvað snerti athugasemdir við störf Alþingis benti umboðsmaður á að starfssvið hans tæki ekki til þingsins og því ekki vikið frekar að þeim þætti kvörtunarinnar.

   

Umboðsmaður lauk málinu með bréfi 26. apríl 2022.

   

   

Vísað er til kvörtunar yðar 12. apríl sl. sem beinist að fjármála- og efnahagsráðherra og Bankasýslu ríkisins og lýtur að sölu á eignarhluta íslenska ríkisins í Íslandsbanka hf. 22. mars sl. Einnig eru gerðar athugasemdir um störf Alþingis en starfssvið umboðsmanns Alþingis tekur ekki til þingsins, sbr. a-lið 4. mgr. 3. gr. laga nr. 85/1997, um umboðsmann Alþingis, og verður því ekki vikið frekar að þeim þætti kvörtunarinnar.

Hver sá sem telur sig hafa verið beittan rangsleitni af aðilum sem heyra undir eftirlit umboðsmanns Alþingis getur kvartað af því tilefni til umboðsmanns, sbr. 2. mgr. 4. gr. laga nr. 85/1997. Í þessu ákvæði felst að til þess að kvörtun verði borin fram við umboðsmann þarf að liggja fyrir ákveðin ákvörðun, athöfn eða athafnaleysi stjórnvalds sem beinist sérstaklega að þeim sem leggur fram kvörtun eða varðar beinlínis hagsmuni hans eða réttindi umfram aðra. Ég fæ ekki ráðið að þau atriði sem tilgreind eru í kvörtun yðar snerti beinlínis hagsmuni yðar eða réttindi umfram aðra. Ég tel mig því ekki hafa forsendur til að taka erindi yðar til nánari athugunar sem kvörtun.

Kvörtun af hálfu aðila sem ekki sýnir fram á að brot geti snert beinlínis hagsmuni hans eða réttindi getur þó vakið athygli umboðsmanns á vandamáli. Er honum þá heimilt að taka upp mál að eigin frumkvæði, sbr. 5. gr. laga nr. 85/1997. Að þessu leyti hef ég þó horft til þess að nú liggur fyrir að Ríkisendurskoðun hefur fallist á beiðni fjármála- og efnahagsráðuneytisins um að gera úttekt á útboði og sölu ríkisins á bankanum. Jafnframt hefur fjármálaeftirlit Seðlabanka Íslands hafið rannsókn á nánar tilgreindum þáttum sölunnar. Að síðustu hefur komið fram í fjölmiðlum að Alþingi kunni sjálft að hlutast til um rannsókn málsins með skipun sérstakrar rannsóknarnefndar þegar úttekt Ríkisendurskoðunar liggur fyrir. Í ljósi þessara aðstæðna tel ég, að svo stöddu, ekki rétt að taka málefni tengd umræddri sölu eignarhluta í Íslandsbanka hf. upp að eigin frumkvæði.

Með vísan til þess sem er rakið að framan lýk ég umfjöllun minni vegna kvörtunar yðar, sbr. 1. mgr. 10. gr. laga nr. 85/1997.