Bréf

Vísað er til kvörtunar yðar 10. mars sl. yfir úrskurði úrskurðarnefndar velferðarmála 3. mars sl. í máli nr. 640/2021. Með úrskurðinum var staðfest ákvörðun Vinnumálastofnunar 26. nóvember 2021 um að fella niður bótarétt yðar í tvo mánuði á þeim grundvelli að þér hefðuð ekki mætt á boðaðan fund hjá stofnuninni.

Í III. kafla laga nr. 54/2006, um atvinnuleysistryggingar, er mælt fyrir um almenn skilyrði fyrir atvinnuleysistryggingum launamanna. Í 3. mgr. 13. gr. laganna segir að Vinnumálastofnun sé heimilt að boða þann tryggða til stofnunarinnar með sannanlegum hætti á þeim tíma sem hann fái greiddar atvinnuleysisbætur eða sæti biðtíma eða viðurlögum samkvæmt lögunum, meðal annars til að kanna hvort breytingar hafi orðið á högum hans sem kunni að hafa áhrif á rétt hans samkvæmt lögunum. Sérstaklega er tekið fram að hinn tryggði skuli vera reiðubúinn að mæta til stofnunarinnar með mjög skömmum fyrirvara. Í athugasemdum við 4. gr. frumvarps þess er varð að lögum nr. 134/2009 og færði 3. mgr. 13. gr. í lög nr. 54/2006 kemur m.a. fram að gert sé ráð fyrir að Vinnumálastofnun geti boðað atvinnuleitanda með allt að sólarhringsfyrirvara á þá skrifstofu sína sem næst er lögheimili viðkomandi enda þyki þetta mikilvægur liður í eftirliti stofnunarinnar með því að þeir sem fá greiddar atvinnuleysisbætur séu í virkri atvinnuleit.

Í 58. gr. laga nr. 54/2006 er mælt fyrir um viðurlög við því ef þátttöku í vinnumarkaðsaðgerðum er hafnað. Þá segir í 1. mgr. ákvæðisins að sá sem hafnar þátttöku í vinnumarkaðsaðgerðum samkvæmt ákvörðun Vinnumálastofnunar eftir að hafa verið í atvinnuleit í a.m.k. fjórar vikur frá móttöku stofnunarinnar á umsókn um atvinnuleysisbætur skuli ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta fyrr en að tveimur mánuðum liðnum, sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, frá þeim degi er viðurlagaákvörðun Vinnumálastofnunar er tilkynnt aðila. Þá segir að hið sama gildi þegar hinn tryggði mæti ekki til Vinnumálastofnunar á áður boðuðum tíma skv. 6. mgr. 9. gr., 3. mgr. 13. gr. eða 3. mgr. 18. gr.

Af kvörtun yðar og gögnum málsins virðist óumdeilt að  Vinnumálastofnun boðaði yður til viðtals 9. nóvember 2021 sem, í samræmi við upplýsingar um búsetu yðar, átti að fara fram á [...] hinn 11. nóvember 2021. Þá virðist einnig ágreiningslaust að yður var boðið að mæta til fundarins umrætt sinn á öðrum þjónustustað stofnunarinnar á landinu, eftir að þér tilkynntuð um að þér gætuð ekki mætt til fundarins vegna persónulegra aðstæðna. Af kvörtun yðar og samskiptum við Vinnumálastofnun verður hins vegar ráðið að þér séuð almennt ósáttar við að stofnunin hafi boðað yður til fundar á umræddum tíma í stað þess að gefa yður kost á að mæta til fundarins á öðrum tíma sem myndi henta yður betur. Þá gerið þér athugasemdir við þann skamma frest sem yður var veittur í aðdraganda fundarins.

Með hliðsjón af framagreindu og þess sem að framan er rakið um skyldu hins tryggða til að sinna boði Vinnumálastofnunar með skömmum fyrirvara, sbr. 3. mgr. 13. gr. og 1. mgr. 58. gr. laganna, tel ég mig ekki hafa forsendur til að gera athugasemdir við þá niðurstöðu úrskurðarnefndarinnar að staðfesta ákvörðun Vinnumálastofnunar um að fella niður bótarétt yðar í tvo mánuði þar sem þér mættuð ekki til boðaðs fundar. Í því sambandi hef ég einnig í huga að samkvæmt gögnum málsins var yður veitt færi á að færa fram gildar skýringar á forföllum yðar, svo sem með því að leggja fram læknisvottorð.

Í tilefni af athugasemdum í kvörtun yðar er lúta að því að Vinnumálastofnun hafi ekki upplýst yður um réttindi yðar og skyldur á ensku tek ég fram að gögn málsins bera með sér að samskipti yðar við stofnunina hafi flestum tilvikum farið fram á ensku, a.m.k. í aðdraganda þess að umrædd ákvörðun um niðurfellingu bótaréttar var tekin 26. nóvember sl. Þetta á meðal annars við um erindi stofnunarinnar til yðar 9. nóvember 2021 en þar er skýrlega tekið fram á ensku að ótilkynnt forföll á boðaðan fund geti valdið stöðvun greiðslna að lögum.

Af kvörtun yðar og þeim gögnum sem henni fylgdu verður ráðið að óánægja yðar lúti einnig að því að yður hafi ekki borist greiðslur vegna atvinnuleysistrygginga í janúar, febrúar og mars á þessu ári. Af því tilefni skal tekið fram í 3. mgr. 6. gr. laga nr. 85/1997, um umboðsmann Alþingis, er kveðið á um að ekki sé unnt að kvarta til umboðsmanns, ef skjóta má máli til æðra stjórnvalds og það hefur ekki fellt úrskurð sinn í málinu. Byggir þetta ákvæði á því sjónarmiði að stjórnvöld skuli sjálf fá tækifæri til að leiðrétta ákvarðanir, sem hugsanlega eru rangar, áður en farið er til aðila utan stjórnkerfis þeirra með kvartanir.

Ástæða þess að þetta er rakið er að samkvæmt 2. mgr. 11. gr. laga nr. 54/2006 skal úrskurðarnefnd velferðarmála kveða upp úrskurði um ágreiningsefni sem kunna að rísa á grundvelli laganna. Af kvörtun yðar verður ekki ráðið að þér hafið leitað til úrskurðarnefndarinnar vegna framangreinds ágreiningsefnis. Af þeim sökum eru ekki uppfyllt lagaskilyrði til að fjalla frekar um þennan þátt kvörtunar yðar að svo stöddu.

Með vísan til þess sem að framan hefur verið rakið lýk ég athugun minni á kvörtun yðar, sbr. 1. mgr. 10. gr. laga nr. 85/1997, um umboðsmann Alþingis.