Gerðar voru athugasemdir við fyrirkomulag skráningar lögheimilis og þá sérstaklega að skráning einstaklings á lögheimili sé ekki háð samþykki eiganda þeirra fasteignar sem lögheimilið er skráð á.
Líta varð á erindið sem almenna fyrirspurn um tiltekið málefni og því ekki skilyrði til að taka það til frekari meðferðar.
Umboðsmaður lauk málinu með bréfi, dags. 29. nóvember 2022.
Vísað er til kvörtunar yðar 20. október sl. þar sem þér komið á framfæri athugasemdum sem lúta að fyrirkomulagi skráningar lögheimilis og þá sérstaklega því að skráning einstaklings á lögheimili sé ekki háð samþykki eiganda þeirrar fasteignar þar sem lögheimilið er skráð.
Um störf umboðsmanns Alþingis gilda samnefnd lög nr. 85/1997. Samkvæmt 2. gr. laganna er hlutverk hans að hafa eftirlit með stjórnsýslu ríkis og sveitarfélaga á þann hátt, sem nánar greinir í lögunum, og að tryggja rétt borgaranna gagnvart stjórnvöldum landsins. Samkvæmt 2. mgr. 4. gr. laganna getur hver sá sem telur sig hafa verið beittan rangsleitni af hálfu stjórnvalds kvartað af því tilefni til umboðsmanns Alþingis. Í þessu ákvæði felst að almennt verður ekki kvartað til umboðsmanns nema kvörtunin snerti tiltekna athöfn eða ákvörðun stjórnvalds, sem felur í sér beitingu stjórnsýsluvalds. Það er hins vegar ekki hlutverk umboðsmanns að láta fólki í té lögfræðilegar álitsgerðir eða svara almennum spurningum um tiltekin málefni eða réttarsvið án þess að um tiltekna athöfn sé að ræða.
Af kvörtun yðar verður ekki ráðið að hún beinist að tiltekinni ákvörðun eða athöfn stjórnvalds, eftir atvikum Þjóðskrár Íslands, er snertir hagsmuni yðar umfram aðra. Verður að líta á kvörtun yðar sem almenna fyrirspurn um tiltekið málefni og eru þar af leiðandi ekki uppfyllt skilyrði til að hún verði tekin til frekari meðferðar.
Í tilefni kvörtunar yðar skal þó bent á að samkvæmt lögum nr. 80/2018, um lögheimili og aðsetur, er í 2. málslið 3. mgr. 12. gr. tekið fram að þinglýstur eigandi fasteignar skuli upplýstur um þá, sem skrá lögheimili sitt í fasteign í hans eigu. Samkvæmt 1. mgr. 15. gr. sömu laga er kveðið á um að Þjóðskrá Íslands hafi eftirlit með framkvæmd laganna en í 2. mgr. 16. gr. segir að stofnuninni sé heimilt að breyta skráningu lögheimilis einstaklings, þ.á m. á grundvelli beiðni þinglýst eiganda húsnæðis. Af þessu leiðir að ef þér standið frammi fyrir því að annar maður hefur skráð lögheimili sitt í fasteign yðar án þess að eiga þar sannarlega lögheimili í skilningi 2. gr. laga nr. 80/2018, getið þér leitað til Þjóðskrár Íslands með beiðni um að hin ranga skráning verði leiðrétt.
Með hliðsjón af framangreindu lýk ég athugun minni á kvörtun yðar með vísan til 1. mgr. 10. gr. laga nr. 85/1997.