A kvartaði yfir úrskurði tryggingaráðs þar sem hafnað var umsókn hennar um endurskoðun örorkumats vegna læknisaðgerðar á árinu 1991. A hafði fengið greiddan örorkulífeyri frá miðju ári 1993.
Umboðsmaður vísaði til álits umboðsmanns Alþingis í máli nr. 1710/1996 vegna synjunar tryggingaráðs á eldri umsókn A sama efnis. Í því máli reyndi á skýringu d-liðar 2. mgr. 43. gr. laga nr. 117/1993 um almannatryggingar þar sem segir að saman megi fara örorkulífeyrir/slysalífeyrir og bætur samkvæmt sjúklingatryggingu skv. f-lið 1. mgr. 24. gr. laganna. Synjun tryggingaráðs í málinu var á því byggð að aðeins í þeim tilvikum gætu farið saman lífeyrisgreiðslur og bætur samkvæmt f-lið 24. gr. að bótagrundvöllur ætti sér ekki sömu rætur. Niðurstaða umboðsmanns í því máli var sú að samtímis greiðslur þessara bóta yrði ekki takmörkuð við tilvik þar sem bætur væri að rekja til mismunandi atvika.
Í seinna málinu synjaði tryggingaráð nýrri umsókn A á þeim forsendum að lög nr. 117/1993 fælu ekki í sér heimild til afturvirkni um samtímis greiðslu umræddra bóta. Þegar bótaskyldur atburður átti sér stað hafi skort lagaheimild til að greiða bætur samkvæmt sjúklingatryggingu samtímis örorkulífeyri.
Umboðsmaður tók fram að í lögum nr. 117/1993 segir ekkert um afturvirkni umrædds ákvæðis laganna. Vísaði hann hins vegar til þess að í framkvæmd Tryggingastofnunar ríkisins hefðu mál þar sem almenn örorka stafaði af öðrum atburði en þeim sem hafi verið grundvöllur sjúklingatryggingar, verið afgreidd með afturvirkum hætti jafnvel þótt sá atburður hafi átt sér stað fyrir gildistöku d-liðar 2. mgr. 43. gr. laga nr. 117/1993. Tryggingaráð taldi mál A ekki hliðstætt þeim málum vegna þess að A hafi ekki verið örorkulífeyrisþegi þegar hún gekkst undir læknisaðgerð 1991 heldur hafi hún orðið það í kjölfar hennar.
Umboðsmaður fjallaði um hvernig málið hafi borið að tryggingastofnun og um tilurð og tilgang d-liðar 2. mgr. 43. gr. laga nr. 117/1993. Benti hann á að þær efnisbreytingar sem fælust í ákvæðinu væru í samræmi við tillögur starfshóps sem heilbrigðis- og tryggingamálaráðherra hafi skipað til þess að gera tillögur um hvernig tryggja mætti fullt jafnræði sjúklinga sem orðið hefðu fyrir heilsutjóni vegna mistaka við læknisaðgerðir án tillits til þess hvort mistökin kynnu að hafa valdið örorku og þar með skapað sjúklingi bótarétt á því sviði. Lögð hafi verið áhersla á að mál þeirra einstaklinga sem hefðu fengið synjun á greiðslu úr sjúklingatryggingu af þeim sökum að bætur mættu ekki fara saman yrðu tekin upp með afturvirkum hætti. Taldi umboðsmaður að ekki hefðu verið færð fullnægjandi rök fyrir því að tilgangur þeirrar réttarbótar sem skyldi felast í d-lið 2. mgr. 43. gr. laga nr. 117/1993 ætti ekki á sama hátt við um þá bótaþega sem hefðu öðlast rétt til örorkulífeyris í kjölfar bótaskylds atburðar samkvæmt f-lið 24. gr. og þá bótaþega sem verið höfðu örorkulífeyrisþegar þegar bótaskyldur atburður átti sér stað. Þar sem mál þeirra sem féllu undir síðargreinda hópinn höfðu verið endurupptekin og bætur skv. ákvæðinu greiddar, hafi ekki verið heimilt að mismuna að þessu leyti þeim sem féllu undir fyrri hópinn.
Varð það því niðurstaða umboðsmanns að tryggingaráði hefði ekki verið heimilt að synja A um endurskoðun á örorkumati hennar með þeim rökum að ekki hefði verið lagaheimild fyrir greiðslu skv. slíku mati.
Sjá tengt mál nr. 2340/1997