Opinberir starfsmenn. Sveitarfélög. Ráðningar í opinber störf. Auglýsing á lausu starfi. Afturköllun. Tilkynning um meðferð máls. Rannsóknarreglan. Andmælaréttur.

(Mál nr. 10089/2019)

A leitaði til umboðsmanns Alþingis og kvartaði yfir ráðningu Akureyrarbæjar í auglýst starf verkefnastjóra hjá Akureyrarstofu. Að ráðningarferli loknu hafði A verið boðið starfið en skömmu síðar tilkynnti Akureyrarbær að ekki gæti orðið af ráðningunni vegna þess að háskólapróf A væri annars eðlis en gengið hefði verið út frá þegar umsóknir voru metnar. Athugun umboðsmanns beindist að því menntunarskilyrði sem Akureyrarbær ákvað að leggja til grundvallar endanlegri ákvörðun um ráðninguna ásamt málsmeðferð sveitarfélagsins við undirbúning að afturköllun fyrri ákvörðunar um ráðningu A.

Meðal skilyrða sem tiltekin voru í auglýsingu um starfið var að umsækjendur hefðu háskólapróf sem nýttist í starfi. A hafði m.a. lokið einu ári í grunnnámi við Háskóla Íslands og síðar lokaprófi í tveggja ára blaðamennskunámi við norskan háskóla. Rök Akureyrarbæjar fyrir því að afturkalla ákvörðun um ráðningu A voru að hún hefði ekki lokið BA-, BS-prófi eða sambærilegu prófi, en litið hefði verið svo á að skilyrði um „háskólapróf“ í auglýsingu fæli það í sér.

Umboðsmaður vísaði  til almennrar umfjöllunar í fyrri álitum um hlutverk auglýsinga um opinber störf sem giltu m.a. um sveitarfélög. Benti hann á að almennt væri gengið út frá því að stjórnvald yrði bundið af þeim kröfum sem það setti fram í auglýsingu. Því væri hvorki heimilt að víkja frá lágmarkskröfum sem þar kynnu að koma fram né að útiloka án frekara mats þá umsækjendur sem uppfylltu lágmarkskröfurnar.

Umboðmaður benti á að í málinu lægi fyrir að A hefði á grundvelli heildarmats verið metin hæfust umsækjenda til þess að gegna hinu auglýsta starfi. Ekki yrði séð að við það mat hefði sérstaklega komið til skoðunar hvort A hefði bakkalárpróf eða að það hefði haft sérstaka þýðingu við mat á hæfni umsækjenda í ráðningarferlinu. Þá yrði hugtakið „háskólapróf“ almennt ekki skilið svo að þar væri eingöngu um að ræða bakkalárpróf. Þar þyrfti m.a. að líta til þess að prófgráðum við háskóla gæti lokið á styttri tíma en þau teldust engu að síður fullnaðarpróf, og þá eftir atvikum í samræmi við kröfur sem gerðar hefðu verið á þeim tíma sem þeim var lokið. Af því leiddi, með hliðsjón af gögnum málsins, að ekki yrði annað ráðið en að A hafi uppfyllt það skilyrði að vera með háskólapróf þar sem hún hefði lokið tveggja ára námi í blaðamennsku á háskólastigi. Jafnframt hefði orðalag auglýsingar um starfið ekki  gefið ótvírætt til kynna þá ætlan sveitarfélagsins að krefjast bakkalárprófs.  

Var það niðurstaða umboðsmanns að þar sem sveitarfélagið hefði ekki endurskoðað heildarmat og samanburð umsækjenda, umfram þá fullyrðingu að A uppfyllti ekki sett hæfisskilyrði, og ekki væri um lögbundið hæfisskilyrði að ræða teldi hann að skilyrði hefði brostið til að afturkalla ráðningu A á þessum grundvelli. Enn fremur benti hann á að við undirbúning afturköllunarinnar hefði bærinn látið hjá líða að tilkynna A með skýrum og ótvíræðum hætti að til stæði að afturkalla ráðninguna og að veita A tiltekinn frest til að koma sjónarmiðum sínum á framfæri. Að þessu leyti hefði málsmeðferðin ekki verið samræmi við rannsóknarreglu og andmælareglu stjórnsýslulaga.  

Umboðsmaður beindi þeim tilmælum til Akureyrarbæjar að leita leiða til að rétta hlut A og að taka framvegis mið af þeim sjónarmiðum sem kæmu fram í álitinu.