Taka þarf skilyrði lögræðislaga fyrir nauðungarvistun til skoðunar sem og hvort þörf sé að setja nánari reglur, m.a. um málsmeðferð sýslumanna í tengslum við nauðungarvistanir, kynningu á réttarstöðu nauðungarvistaðra og ráðgjöf og stuðning í kjölfar slíkrar vistunar. Þetta er meðal tilmæla og ábendinga í nýrri OPCAT-skýrslu umboðsmanns í kjölfar eftirlitsheimsóknar á bráðageðdeild Landspítala.
Í skýrslunni er bent á að taka þurfi skilyrði lögræðislaga til skoðunar og meta hvort kveða þurfi með skýrari hætti á um í lögum að nauðungarvistun á grundvelli andlegrar vanheilsu sé ekki heimil nema geðsjúkdómur kalli á slíka frelsissviptingu og önnur vægari úrræði komi ekki til greina. Þá er bent á skort á aðkomu sjálfstæðra sérfræðinga, þ.e. sem eru óháðir Landspítalanum, að ákvörðunum um nauðungarvistun.
Umboðsmaður ítrekar fjölda tilmæla og ábendinga sem fram komu í skýrslu um Klepp árið 2019. Til að mynda að ekki liggi fyrir skýrar lagaheimildir til að grípa inn í og beita sjúklinga á geðheilbrigðisstofnunum ýmis konar þvingunum sem tíðkast í framkvæmd. Áréttað er að standi vilji stjórnvalda til þess að heimilt sé að beita sjúklinga á lokuðum geðdeildum ýmsum inngripum, þvingunum og valdi þurfi að tryggja að ráðstafanirnar séu skilgreindar og byggist á viðhlítandi lagaheimildum
Almennt er aðbúnaður á bráðageðdeild góður og snyrtilegur en ýmsum ábendingum og tilmælum er komið á framfæri varðandi aðbúnað, m.a. um tiltekin öryggisatriði og aðstöðu til útivistar. Fram kemur að leita þurfi leiða til að draga úr biðlistum á langtímadeildir geðsviðs svo frelsissvipting sjúklinga verði ekki meira íþyngjandi en tilefni sé til hverju sinni. Þá skorti faglært starfsfólk og starfsmannavelta sé töluverð meðal ófaglærðra starfsmanna sem geti komið niður á umönnun og aukið líkur á að gripið sé til þvingana.
Umboðsmaður óskar eftir viðbrögðum stjórnvalda við ábendingum og tilmælum í skýrslunni fyrir 15. september næstkomandi.
Skýrsla umboðsmanns um OPCAT-eftirlit á bráðageðdeild Landspítala
Tengt efni
OPCAT-eftirlit á bráðageðdeild Landspítala
Skýrsla umboðsmanns um OPCAT-eftirlit á geðdeildum Landspítala á Kleppi 2018